محرمانگی یا حقیقت؟ چالش اخلاقی عبدی در انتشار مصاحبه رفیق‌دوست
رسانه نگاران:پاسخ به این پرسش‌ها نیازمند بررسی دقیق‌تر موضوع بر اساس معیارهای اخلاقی و حرفه‌ای روزنامه‌نگاری است. در ادامه، به هر دو بخش پرسش به‌صورت جداگانه پاسخ می‌دهیم:
آیا عدم انتشار بخش مصاحبه در سال ۱۳۹۷ توسط عبدی حرفه‌ای و اخلاقی بود؟
در روزنامه‌نگاری، محرمانگی یکی از اصول کلیدی است که به‌ویژه زمانی اهمیت می‌یابد که منبع اطلاعات به‌صراحت از روزنامه‌نگار بخواهد بخشی از صحبت‌ها را منتشر نکند یا به‌عنوان اطلاعات “خارج از ضبط” مطرح کند. اگر آقای عبدی در سال ۱۳۹۷ با محسن رفیق‌دوست توافقی مبنی بر محرمانه نگه داشتن بخشی از مصاحبه داشته، رعایت این تعهد در آن زمان کاملاً حرفه‌ای و اخلاقی بوده است. این پایبندی به قول، اعتماد بین روزنامه‌نگار و منبع را حفظ می‌کند که برای ادامه فعالیت حرفه‌ای در این حوزه ضروری است.
با این حال، این اصل مشروط است. اگر اطلاعات محرمانه به موضوعی مرتبط باشد که منفعت عمومی را به‌طور جدی تحت تأثیر قرار می‌دهد (مانند افشای جرایم، نقض حقوق بشر یا مسائل امنیتی)، روزنامه‌نگار می‌تواند با ارزیابی اخلاقی تصمیم بگیرد که آیا مسئولیت اجتماعی بر محرمانگی اولویت دارد یا خیر. در مورد مصاحبه رفیق‌دوست، اگر محتوای منتشرنشده در سال ۱۳۹۷ صرفاً اطلاعات تاریخی یا شخصی بوده و فوریت عمومی نداشته، عدم انتشار آن در آن زمان منطبق با اصول حرفه‌ای بوده است.
آیا انتشار کنونی این بخش از مصاحبه حرفه‌ای و اخلاقی است؟
انتشار بخش‌های منتشرنشده مصاحبه در حال حاضر توسط عبدی مدیا به شرایط جدیدی بستگی دارد که عبدی به آن اشاره کرده است. بر اساس اظهارات عبدالله عبدی او پس از تلاش خبرگزاری تسنیم برای تکذیب ادعاهای رفیق‌دوست درباره ترورهای برون‌مرزی، تصمیم به انتشار این بخش‌ها گرفته تا “به احترام تاریخ و مسئولیت حرفه‌ای” حقیقت را روشن کند. این تصمیم را می‌توان از دو منظر بررسی کرد:
مسئولیت اجتماعی: روزنامه‌نگاران وظیفه دارند در برابر تحریف تاریخ یا پنهان‌کاری‌هایی که به نفع عموم نیست، ایستادگی کنند. اگر عبدی معتقد است که تکذیب تسنیم تلاشی برای مخدوش کردن واقعیت بوده و اطلاعات موجود در مصاحبه می‌تواند به روشن شدن حقیقت تاریخی کمک کند، انتشار آن با اصل مسئولیت اجتماعی هم‌راستاست. این امر به‌ویژه زمانی تقویت می‌شود که رفیق‌دوست خود در مصاحبه‌ای دیگر (مثلاً مصاحبه اخیر با دیده‌بان ایران در ۱۸ اسفند ۱۴۰۳) به موضوعاتی اشاره کرده باشد که محرمانگی اولیه را تضعیف کرده یا ضرورت بازنگری در آن را ایجاد کرده است.
محرمانگی و تعهد اولیه:اگر توافق محرمانگی با رفیق‌دوست همچنان معتبر بوده و او یا دفترش به‌طور رسمی رضایت به انتشار نداده باشند، این اقدام می‌تواند نقض تعهد اخلاقی تلقی شود. اما با توجه به بیانیه دفتر رفیق‌دوست که اظهارات او را به دلیل وضعیت سلامتی و زمان طولانی مصاحبه غیرقابل استناد دانسته، به نظر می‌رسد منبع اصلی (رفیق‌دوست یا دفترش) خود با طرح ادعاهای جدید، زمینه را برای بازنگری در محرمانگی فراهم کرده‌اند.
عدم انتشار در ۱۳۹۷: با فرض وجود تعهد محرمانگی، تصمیم عبدی برای منتشر نکردن این بخش در آن زمان حرفه‌ای و اخلاقی بوده، مگر اینکه اطلاعات فوریت و اهمیت عمومی بالایی داشته که در این صورت نیاز به ارزیابی بیشتر بود.
انتشار کنونی: با توجه به شرایط جدید-تلاش برای تکذیب، اظهارات عمومی رفیق‌دوست، و مسئولیت روشن ساختن تاریخ- این اقدام می‌تواند از منظر مسئولیت اجتماعی توجیه‌پذیر باشد.
در نهایت می توان گفت عبدی به‌عنوان روزنامه‌نگار، با سنجش منفعت عمومی در برابر تعهد شخصی‌اش عمل کرده، و این تصمیم تا حد زیادی با معیارهای حرفه‌ای سازگار به نظر می‌رسد، به‌ویژه اگر افشای این اطلاعات به نفع حقیقت و جامعه باشد.
